High dynamic range

Dynamisch bereik

Het menselijk oog heeft een dynamisch bereik van zo’n 12 stops! Dat wil zeggen dat het verschil tussen de donkerste gebieden en de lichtste gebieden wel 12 stops is. Je ziet dus donkere gebieden tegelijk met lichte gebieden waarvan het licht wel 12 keer verdubbeld is. Je kunt dus nog details zien van iemand met een zwarte jas aan en tegelijk ook nog details zien in de witte sneeuw met de zon daarop.

De sensor van je camera heeft een bereik van zo’n 6 tot 9 stops. Je kunt dus in je foto niet dezelfde details in donkere gebieden én in lichte gebieden vastleggen zoals je oog dit zal zien. Bij het maken van een foto met grote helderheidsverschillen maak je dus een keuze. Als je een donker onderwerp fotografeert tegen een lichte achtergrond kun je dan kiezen om het onderwerp goed te belichten en voor lief nemen dat dan de achtergrond wit uitgeslagen is zonder details. Dit geeft vaak juist creatieve effecten.

Meer dynamisch bereik

Er zijn verschillende manieren om toch alle details vast te leggen.

  • Een optie is om  het donkere onderwerp in te flitsen. Je brengt dat het verschil in helderheid terug naar elkaar. Het onderwerp wordt lichter en de achtergrond blijft gelijk. Deze techniek wordt hier verder niet beschreven.
  • Een andere manier is om een nabewerkingstechniek toe te passen die bekend staat als HDR. Met deze techniek voeg je meerdere foto’s van hetzelfde onderwerp met verschillende belichtingen samen tot 1 foto. Van elke foto neem je het best belichte gebied. Je kunt dit al in beperkte mate doen met 1 foto als je hem als RAW hebt opgeslagen. Je kunt in de RAW converter dan wat overbelichten en een keer onderbelichten. Deze verschillende belichtingen voeg je vervolgens samen met lagen in photoshop of met een speciaal HDR programma zoals Photomatix. Maar het beste is om minstens 3 verschillende belichtingen te fotograferen om ze later op je computer samen te voegen. Sommige moderne camera’s hebben deze samen-voeg optie zelfs ingebouwd.

Een voorbeeld hiervan:

over90 + mean90 +  under90 = tm303

 

Een HDR programma zoals Photomatix zal zelf de beste stukken combineren uit elke foto en een resultaat opbouwen. Je kunt met behulp van wat sliders invloed uitoefenen op het resultaat. De controle die je hebt is hier echter beperkt en het geeft soms veel artefacten zoals halo’s en oververzadigde kleuren zoals hieronder:

nelson_20101024-2

Dit is ook meteen de valkuil met HDR. Het wordt te veel overdreven en vandaar dat HDR ook wel een slecht imago heeft. Een vuistregel in de beeldbewerking is dat alles subtiel moet worden toegepast.

Een andere handmatige manier om HDR foto’s te maken is beschreven door urbex fotograaf Maarten de Boer: Hij schildert als het ware met een brush in lightroom donkere en lichtere gebieden in zijn foto in. Dit levert heel realistische en sfeervolle beelden op.

Een andere handmatige manier in photoshop zal ik hier binnenkort beschrijven.

Technieken om HDR reeksen te fotograferen

Het is dus het beste als je tijdens het fotograferen al meerdere opnames maakt. Om het samenvoegen zo goed mogelijk te laten slagen zul je meerdere opnames moeten nemen van exact hetzelfde standpunt. Het laat zich raden dat een statief hierbij niet mag ontbreken. Ook zal het onderwerp niet al te veel mogen bewegen. Vandaar dat je HDR veel toegepast ziet bij architectuur en urbex fotografie.

De volgende technieken kunnen je helpen tijdens het fotograferen:

  • Handmatig: over het algemeen wil je dat de verschillend belichte foto’s dezelfde scherptediepte hebben. Daarom gebruik je de manual of de diafragma voorkeuze stand. Zo weet je zeker dat je diafragma altijd hetzelfde blijft. Vervolgens maak je een goed belichte foto. Daarna halveer je de sluitertijd voor een onderbelichte foto en je verdubbelt de sluitertijd voor een overbelichte foto. Let op dat je de camera tijdens het instellen zo min mogelijk beweegt.
  • Bracketing ofwel een belichtingstrapje: Op veel camera’s zit tegenwoordig een bracketing functie. Deze functie laat je camera een goed belichte foto, een onderbelichte foto en een overbelichte foto achter elkaar nemen. Tussen de foto’s zit een ingesteld aantal stops verschil. Sommige camera’s kunnen zelfs meer dan deze drie foto’s nemen achter elkaar. Het voordeel van deze techniek is dat je niet aan je camera hoeft te komen tijdens het nemen van de drie foto’s.
  • Handmatig met behulp van je lichtmeter: Met behulp van deze methode kun je nauwkeuriger de juiste belichtingen bepalen. Stel je camera in op spotmeting en op de diafragma voorkeuze stand. Vervolgens ga je met het middelpunt van je camera in de scene meten welke sluitertijd je nodig hebt om bepaalde gebieden van genoeg detail te voorzien. Je richt het midden dus op een raam voor de overbelichte foto en je richt ergens in de schaduwen voor een onderbelichte foto. Je neemt nog geen foto, maar je onthoudt of noteert de sluitertijden die je lichtmeter laat zien. Daarna kies je de compositie en maak je achtereenvolgens de foto’s met de genoteerde sluitertijden. Natuurlijk kun je meer belichtingen nemen om nog meer details uit elke gebied te halen.

 

Omdat het zo belangrijk is dat je niet beweegt tussen de foto’s is het ook aan te raden om je spiegel alvast op te laten klappen nadat je een compositie hebt gekozen. Je spiegel hoeft dan niet meer te bewegen als je een foto gaat maken. De beweging van de spiegel gaat met aardig wat geweld en zorgt voor hele kleine trillingen van je camera.